Categoría Ezagutza
Elkarrizketa Bizkaia Irratian K aldizkariari buruz (2024.07.17): "Pintxo-potearen benetako prezioaren atzean dagoana aztertu dogu"
ALCk UIK-ren udako ikastaroan parte hartuko du: “Arantzazun bizi: iragana, orainaldia eta etorkizuna zer?”
Ikastaroa Arantzazulab-en izango da uztailaren 22an eta 23an, Arantzazuren nortasuna eta esanahia aztertzeko eta sakontzeko, euskal gizartearentzako erreferentzia-gune gisa. Arantzazuren etorkizuna Euskal Herriarenarekin lotzen duten bide natural eta kulturalen azterketa bateratuaren bidez, leku honek komunitate anitz eta batu baten eraketan egiten duen ekarpena ulertu nahi da. Gandiaga eta Azurmendi bezalako figuren legatuaren jarraitutasunari eta lankidetza modu berrien sorrerari buruzko funtsezko galderak egitea du helburu saioak. Gainera, Arantzazu etorkizuneko erronka konplexuei erantzuteko topagune eta gogoetarako gune izaten nola jarrai dezakeen ikertuko da.
Agirre Lehendakaria Centerrek (ALC) “Euskal Herriaren etorkizuna Arantzazu-tik: Behar al dugu gure herriaren biziraupenerako sustraiko gaien inguruan herri anbizioz aritzeko eta pentsamendu berria sortzeko gunerik?” mahai-inguruan parte hartuko du uztailaren 23an, 11: 30etik 12: 45era, Urko Aiartza Azurtza TMelabeko zuzendariarekin, Mireia Zarate Aguirre Sabino Arana Fundazioko zuzendariarekin, Naiara Goia Imaz Arantzazulabeko zuzendariarekin batera, eta Antonio Casado da Rocharekin (UPV/EHU) moderatzaile gisa.
Gipuzkoako Foru Aldundiak elikadura eta mugikortasun iraunkorrera bideratutako proiektu berritzaileentzako laguntzen deialdia ireki du
Gipuzkoako Foru Aldundiak deialdia zabaldu du lurraldeko eragile publiko eta pribatuek aukera izan dezaten Foru Erakundeak elikadura eta mugikortasun jasangarriaren inguruan lankidetza eta berrikuntza proiektuak garatzeko bideratzen dituen laguntzak jasotzeko. Zehazki, 750.000 euro bideratuko dira Etorkizuna Eraikizen esparruan estrategikotzat identifikatutako bi misio horietara.
Elikadura jasangarria eta mugikortasun berria lehentasunezko erronka gisa identifikatu dira, lurraldearen ekonomia-, gizarte- eta ingurumen-ongizatean eragiten baitute. Ildo horretan, 2021az geroztik, Gipuzkoako Foru Aldundiak, Etorkizuna Eraikiz berrikuntza, esperimentazio eta ikaskuntzarako duen espazioaren barruan, Gipuzkoa Deep Demonstration proiektua lantzen ari da, EIT-Climate-KIC eta lurraldeko beste erakunde eta eragile batzuekin batera. Hala, ekimen horren barruan, bi erronka horiei heltzen zaie, elkarlanean lan eginez, gizarte antolatuaren potentzial berritzaile guztia horretara bideratzeko, Gipuzkoako gizartearen lehiakortasunean eta ongizate integralean modu positiboan eragingo duen trantsizio iraunkorra errazteko.
Proposatutako helburuaren ildotik, laguntzen deialdiaren helburua da lurraldeko eragileak inplikatzen dituzten mugikortasun eta elikadura jasangarriarekin lotutako proiektuak babestea. Deialdi hau hirugarren urtez ireki da. Laguntza horiei esker, 2022tik elikadura jasangarriarekin lotutako 27 proiektu eta mugikortasun berriko 7 proiektu garatu dira.
Elikadura jasangarriari dagokionez, iaz smart farming, eskolako elikadura, esne-sektorearen eta landare-aukeren ingurumen-inpaktua, zenbait elikagaien kontsumoak osasunean duen eragina eta tokiko produktuaren kontsumoa sustatzeko bezalako proiektuetarako erabili zen dirulaguntza. Bestalde, mugikortasun berriarekin lotutako proiektuak bizikleten sareen eta aparkalekuen irtenbide adimendunak edo hidrogenoaren ekoizpenaren kudeaketa adimenduna ematera bideratu ziren, besteak beste.
Ekintzara bideratutako proiektu hauek bultzatuz, bi misioetarako ezarritako helburuetan aurrera egin nahi da. Horrela, mugikortasun iraunkorraren kasuan, Gipuzkoak mugikortasun intermodalaren eta interkonektatuaren esperientzia oso eraginkorra, jasangarria, irisgarria eta segurua garatu nahi du, lurraldearen egituraketa indartuko duten pertsonengan zentratuta. Bestalde, elikadura jasangarriaren misioaren barruan, elikadura sistema jasangarria, osasungarria, eskuragarria eta lehiakorra garatzea bilatzen da, tokiko ekoizpenaren potentziala maximizatuko duena eta kontsumo arduratsua sustatuko duena, lurraldearen kultura eta nortasuna proiektatuz.
Elikadura jasangarriari eta finantzaketa sistemikoari buruzko jardunaldiak
Gipuzkoaz gain, Deep Demonstrations ekimenaren barruan, elikadura jasangarriaren misioa partekatzen dute Eslovenia eta Irlanda bezalako herrialdeek. Esperimentazio aurreratuaren eta ikaskuntza kolektiboaren bidez, hiru lurraldeek politikak elkarlanean garatzeko modu aitzindariak lantzen dituzte, eredu iraunkorragoetarako trantsizio ekologikoarekin eta ekonomiaren deskarbonizazioarekin lotutako erronka horiei eta beste batzuei erantzuteko. Ildo horretan, hiru lurraldeetako ordezkariak urtero biltzen dira arlo horretan egindako aurrerapenen inguruko esperientziak partekatzeko.
Testuinguru horretan, bihartik, ekainaren 18tik, osteguna, ekainaren 20ra, Gipuzkoako Foru Aldundiko eta lurraldeko agenteek ezagutza trukatuko dute Herri Administrazio Ministerioko eta Nekazaritza Ministerioko Esloveniako eragileekin. Oraingoan, Eslovenia eta Gipuzkoa elkarrekin eseriko dira elikadura jasangarriaren arloan gauzatzen ari diren planak zehatz-mehatz aztertzeko.
Lehenengo jardunaldian, bi lurraldeek gobernantzaren eta politiken garapenaren arloan abian jarri dituzten ekimenen inguruan hitz egingo dute, garapen teknologiko berriak erabiliz, hala nola big data eta adimen artifiziala.
Bestalde, ostegunean, ekainaren 19an, Gipuzkoa eta Esloveniaren erronkei helduko zaie, lehen sektorearen belaunaldi-erreleborik ezari eta tokiko produktuaren sustapenari dagokienez. Jardunaldi horretan Xabier Arruti Lurralde Oreka Berdeko diputatuak hartuko du parte, eta Gipuzkoako beste eragile batzuekin batera aurkeztuko du Aldunditik gai horretan egiten ari den lana. Ildo horretan, Eusko Jaurlaritzak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak lehen sektorean belaunaldi berriak sartzeko abian jarritako Artzai Eskola-GAZTENEK ekimena azalduko da. Era berean, Nekazaritza Lurren Funtsaren inguruko proiektuez hitz egingo da, lurzoruaren faktorea oso mugatzailea baita Gipuzkoaren kasuan KM0 elikagaien ekoizpena handitzeko.
Bukatzeko, politika egiteko modu berrietara bideratutako beste alderdi batean, ostiralean, ekainaren 20an, saioak finantzaketa sistemikoa izango du ardatz, gure ekonomiaren eta gizarte-ongizatearen funtsezko sektoreak finantzatzeko tresna gisa. Horrela, Jokin Perona Ogasun eta Finantza diputatuak emango dio hasiera saioari, eta Kirsten Dunlop EIT Climate-KICeko CEOak finantzaketa sistemikoaren oinarrizko printzipioak azalduko ditu. Ondoren, finantza eta ekonomia sistema globalen erreformarako ikuspegi praktikoari buruz arituko dira. Hemen, Owen Gaffney Earth4All lanaren egilekidea eta jasangarritasunean aditua den idazleak, NBEko idazkaritza nagusiak finantza- eta ekonomia-sistema globalak erreformatzeko hartutako ikuspegi praktikoa azalduko du. Era berean, Jokin Perona Ogasun eta Finantza diputatuak eta Ane Insausti Ekonomia Sustapen eta Proiektu Estrategikoetako diputatuak gogoeta egingo dute finantzaketa sistemikoak Gipuzkoan eragin positiboa izan dezaketen zenbait arlo estrategikoren inguruan. Jardunaldia amaitzeko, Foru Aldundia finantzaketa-ikuspegi hori praktikan jartzen ari den kasuak azalduko dira.
Evaluating the Efficacy of Social Innovation Programming at Advancing Rural Development in the Context of Exogenous Shocks
Work4Progresseko partnerrak diren Mauricio Espinoza, Rodrigo Rivarola, Ricardo Fort eta Joshua Fisherrek idatzitako artikulua Sustainability aldizkariarentzat
Artikulu honek Peru mendialdeko landa-eremuetan ezarritako berrikuntza sozialeko ekimen baten eraginkortasuna ebaluatzeko ikuspegi esperimental bat diseinatzen eta ezartzen du, COVID-19 pandemiak erdian ezarri zituelarik. Parte-hartu aurretik, bitartean eta ondoren bildutako informazioaren hiru txandak erabiliz, etxeen bizimodua handitzean berrikuntza sozialeko garapen ekonomikoaren ikuspegiaren eraginkortasuna aztertzen da. Ikerketak hobekuntza sendoak eta estatistikoki esanguratsuak aurkezten ditu etxeen ongizate ekonomikoan, elikagaien segurtasunarekin duten asebetetzean eta komunitateko etorkizunarekiko duten ikuspegian, programa honetan parte hartu duten etxeak parte hartu ez dutenekin alderatuz. Emaitzek iradokitzen dute berrikuntza sozialeko programak etxeen diru-sarrera eta bizimodu jardueren portafolioaren berrantolaketa nabarmena erraztu zuela, jarduera errentagarriago eta balio erantsikoagoetara bideratuz. Trantsizio hau nekazaritzako eta nekazaritzatik kanpoko sektoreekin lotutako ekintzailetza enpresarialetan eta lan espezializatuan parte-hartze handiagoan islatu zen, nekazaritza eta abeltzaintza jarduera tradizionaletatik aldenduz. Autoenpleguko jardueretatik eta lan ordaindutik eratorritako diru-sarrera irabaziak nekazaritza eta abeltzaintza diru-sarreren murrizketetatik sortutako galerak gainditzen ditu. Gainera, analisiek diru-sarrerak sortzeko bide berritzaileen erresilientzia nabarmentzen dute COVID-19 pandemiaren aurrean, nekazaritza balio-kate tradizionalak gaindituz. Aurkikuntza hauek berrikuntza sozialeko programazioaren eraginkortasuna azpimarratzen dute garapen ekonomikoa errazteko, eta, era berean, ustekabeko erronken aurrean, hala nola azken osasun krisialdi globalaren aurrean, erresilientzia ekonomikorako estrategiak iraunkorrak argitzen dituzte.
ALCk Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak antolatutako esparru komunitarioan osasuna eta ongizatea hobetzeko jardunaldian parte hartu du
Iazko azaroan, Euskadin “Osasuna eta ongizatea irabazi, tokiko ekintza komunitarioan aurrera eginez” proiektua abiarazi zen, Europar Batasunak finantzatuta eta OCDEaren aholkularitza teknikoarekin. Proiektu hau Euskadin eremu komunitarioan diharduten hainbat erakunde, eragile eta entitatek garatzen dute.
Esparru horretan, 2024ko uztailaren 2an, "Zer irakaspen edo indar-ideia erator daitezke Euskadirentzat?" eztabaida-panelean parte hartu genuen, Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak eta OCDEak antolatutako “Osasuna eta ongizatea irabazi, tokiko ekintza komunitarioan aurrera eginez” jardunaldian, orain arte lortutako aurrerapenak aztertzeko eta nazioarteko jardunbide egokiak bateratzeko helburuarekin.
Panelean ekintza komunitarioari lotutako hainbat pertsonak parte hartu zuten, jardunaldian zehar aurkeztutako ikasgaiak lurreratzeko, Euskadiren testuinguruan nola aplika daitezkeen ondorioztatzeko. Rosana Peirorekin, XarxaSaluteko koordinatzailea; Elena Albisua Kortazarrekin, Gipuzkoako Osasun Publikoko zuzendariordea; Rafael López Arostegirekin, Ongizate, Gazteria eta Erronka Demografikoko Departamentua; eta Inés Urietarekin, moderatzailea izan zena, parte hartu genuen.
ALC Ebaluazio Ebolutiboan oinarritutako gure ikuspegia aurkeztu genuen ebaluazio-sistema tradizionalen aurrean, zeinek aukera ematen digun denbora errealean erronka konplexuei aurre egiteko prozesuak monitorizatzeko. Halaber, osasunaren eta zainketen arloan ikuspegi horren bidez nola lan egiten ari garen azaldu genuen.
K aldizkariari buruzko elkarrizketa Euskadi Irratian (2024.06.26): "Aldizkariak helburu bikoitza du: euskal gizartearen etorkizuneko erronkak mahai gainean jarri nahi ditu, ikuspegi kritiko batetik abiatuta eta herritarren parte-hartzea sustatu"
K aldizkaria, euskal gizartearen eraldaketa bultzatuz
K aldizkaria Agirre Lehendakaria Centerren argitalpena da. Agirre Lehendakaria Centerrek, 2013an Euskal Herriko Unibertsitateak (UPV/EHU) New Yorkeko AC4-Columbia Unibertsitatearekin lankidetzan sortutako Gizarte Berrikuntzako Zentroa da, eta gizartea eraldatzeko prozesuak sustatzen ditu, aldaketaren eragile gisa kulturan oinarritutako Gizarte-Berrikuntzako Plataforma irekien bidez.
Giza Garapen Iraunkorrerako bidean aurrez aurre ditugun erronkei buruz modu kolektiboan hausnartzeko eta euskal gizartearen eraldaketa bultzatzeko asmoz, gure hamargarren urteurrenean, K aldizkariaren 0 zenbakia kaleratu genuen, esperimentu gisa. Ale horrek zentroaren lan-ildoak eta gizarte gisa ditugun erronka handien planteamendua jaso zituen.
Zero alearen ondoren, K aldizkariaren lehen alea dator, “Zer da euskal gastronomia gaur egun?”, non arreta gastronomian eta elikadura-sistemetan jartzen dugun, gizartea eraldatzeko motoretzat hartuz.
Gai hauei buruzko hausnarketa kolektiboa egiteko asmoz, gizarte berrikuntzatik sektorearen funtsezko alderdiak jorratzen dituzten hainbat eragilerekin elkarlanean ari gara, besteak beste, Unai Pascual ekonomialari ekologikoarekin, Eneko Atxa sukaldariarekin, Rocio Sánchez BIAAFeko (Bilbao International Art and Fashion) kidearekin, Sasha Correa kazetariarekin eta Harkaitz Cano idazlearekin. Era berean, Gipuzkoako Ostalaritza Elkartea, EDE Fundazioa, elBullifoundation eta Hemendik elkarteek parte hartzen dute. Aldizkariak Vicente Paredesen argazkiak eta Angelica Barcoren diseinua ditu.
K aldizkaria opari bat da, doan eta eskariz banatzen dena. Hurrengo estekaren bidez eska dezakezu. La Sinsorga, ANTI Liburudenda, AS Fabrik, IED Kunsthal, La Perrera eta laster sare sozialetan iragarriko ditugun gune gehiagotan ere aurki dezakezu. Gurekin konektatu.
ALCk, Bartzelonako Diputazioarekin batera, Interpretazio Kolektiboko hiru saio antolatu ditu hezkuntza-arloko plan estrategikoak garatzeko
Ekainaren 3ko astean, Agirre Lehendakaria Centerrek (ALC) Bartzelonako Diputazioari lagundu dio interpretazio kolektiboko hiru saiotan, Sant Andreu de la Barca eta La Garriga udalerrietan. Gizarte-berrikuntzaren ikuspegiaren bidez, ALCk 2023. urtearen hasieran hasitako tokiko hezkuntza-planak garatzeko prozesuaren Ebaluazio Ebolutiboarekin jarraitzen du. Ikuspegi horrek aukera ematen du ekosisteman dauden eragileak eta ekimenak mapatzeko, haien arteko loturak identifikatzeko eta sustatzeko, tokiko testuinguruan hezkuntza- eta gizarte-arloko erronkak eta aukerak identifikatzeko, entzute sakoneko prozesuen bidez, eta tokiko hezkuntza-ardatz, -ildo estrategiko eta -helburuak elkarrekin sortzeko, epe luze eta ertaineko programa edo ekintzetan zehazten direnak.
ALCk Bartzelonako Diputazioarekin eta udalerrietako udalekin lankidetzan dihardu, funtsezko bi helburu lortzeko: batetik, udalei tokiko hezkuntza-plan bat garatzen laguntzeko, modu parte-hartzailean eta elkarlanean, hezkuntza-komunitate osoa modu aktiboan inplikatuz; eta, bestetik, udaletan gizarte-berrikuntzako ikuspegiaren gaitasunak instalatzeko (mapaketa, entzutea, interpretazio kolektiboa, ko-sorkuntza eta ko-diseinua), inplikatutako teknikariei garapen-prozesuan parte-hartze aktiboa ahalbidetuz eta prozesua etorkizunean jasangarritasuna ziurtatuz.
Interpretazio kolektiboa Ebaluazio Ebolutiboko prozesuaren funtsezko oinarrietako bat da, eta mapaketa eta entzute sakoneko prozesuan ateratako informazioaren kontrastean oinarritzen da. Informazio hori biltzeko eta ekosistema horretako eragileen pertzepzioak ezagutzeko, bi udalerrietako udalek, Bartzelonako Diputazioaren eta ALCko taldearekin batera, entzuteko eta hitz egiteko hainbat gune sortu dituzte lehen hezkuntzako ikastetxeetan, institutuetan eta arte-eskoletan; besteak beste, ikasleen, irakasleen, administrarien eta mantentze-lanetako langileen, begiraleen eta jantokiko langileen eta AMPA-AFAko langileen ahotsak bildu dituzte.
Sant Andreu de la Barcan tokiko hezkuntza-plan bat garatzea
Interpretazio kolektiboko lehen saioa ekainaren 4an izan zen, Sant Andreu de la Barca udalerrian. Bertan izan ziren, besteak beste, ikasleak, irakasleak, hainbat ikastetxetako zuzendaritza-karguak, Familien eta Ikasleen Elkarteetako (AFA) kideak, Sant Andreu de la Barcako Udaleko hezitzaileak eta teknikariak.
Saioan profil edo eredu etnografikoak eta entzute prozesuan identifikatutako narratibak kontrastatu ziren. Profil horiek lurraldean errepikatzen eta jarduten diren narratiba-ereduak adierazten dituzte (pertzepzioak, portaera, pentsamendua).
Halaber, gune horrek komunitatearentzat interesgarriak eta kezkagarriak diren hainbat gairi buruz eztabaidatzeko balio izan zuen: eskola-uztea, heziketa-zikloen eskaintza zabaltzea, ikastetxeen mantenimendua, familien parte-hartzea, NESEak (Necessitats Específiques de Suport Educatiu - hezkuntza-laguntzako berariazko premiak) eta lankidetza- eta sare-lana.
La Garrigan tokiko hezkuntza-plan bat garatzea
Ekainaren 6ko goizean, lan-saio bat egin zen La Garrigako Udaleko teknikariekin, entzute prozesuan jasotako profilak eta narrazioak kontrastatzeko eta arlo bakoitzaren erronkak eta aukerak, egungo zerbitzuak hobetzeko proposamenak eta zeharkako lana nola indartu daitekeen identifikatzeko.
Ekainaren 6an, arratsaldean, interpretazio kolektiboko bigarren saioa egin zen hezkuntza-komunitatearekin, oraingoan La Garriga udalerrian. Saioan 40 pertsona inguru izan ziren, besteak beste, hainbat ikastetxe eta erakundetatik etorritakoak, Haurren Kontseiluko ikasleak, AFAko kideak eta familiak.
Profilen eta narratiben kontrastea egiteaz gain, parte-hartzaileek hezkuntza-komunitateari dagozkion hainbat gai jorratu zituzten. La Garrigako kapital kulturala eta botere-dinamikak eztabaidatu ziren, eta nola aprobetxa daitezkeen familia behartsuenei laguntzeko, askotan ikusezin geratzen baitira. Era berean, familien parte-hartzearen garrantzia eta familien eta ikastetxearen arteko erantzukizun partekatua nabarmendu ziren, bai eta hezkuntza-laguntzako premia espezifikoak eta orientazio- eta laguntza-programen hobekuntza ere. Gainera, haurrek pantailen eta mugikorren erabilera goiztiarrari buruzko pertzepzioak partekatu zituzten, eta hori nola eragin negatiboa izan dezakeen haurtzaroan.
ALCk ko-sorkuntza saio bat gidatu du Sierra del Cueran (Asturias), “Como en Casa” proiektuaren barruan
Ebaluazio Ebolutiboko prozesuak interpretazio kolektiboko eta ko-sorkuntza komunitarioko ekintzak behar ditu, “Como en Casa” Matiako proiektuan egiten ari diren bezalako prozesuak sendotzeko. Proiektu hau Gipuzkoan eta Asturiasen garatzen da proba pilotu gisa, eguneroko bizitzan, ingurune eta giro esanguratsuetan, antolamendu-alderdietan eta antolaketa-kulturan tratu ona emateari buruzko ezagutza sortzea bilatuz, bai eta komunitateak egoitza-zentroei eta adineko pertsonei buruz duen pertzepzioa aldatzeko ere, ekosistemako eragile esanguratsu gisa parte har dezaten sustatuz.
Proiektuak esku hartzeko eta ebaluatzeko metodologia bat zabaldu du, hainbat hurbilketa konbinatzen dituena, eta horien artean ALC-ren Ebaluazio Ebolutiboa dago. Metodologia horren bidez, aldaketa-prozesua eta horrek pertsonengan (adinekoak, senideak, profesionalak eta komunitatea) duen eragina ebaluatu nahi dira, politika publikoak bideratuko dituzten eta aldaketa sustatuko duten ezagutza sendoak sortzeko. Iuspegi honek (1) ekosisteman dauden eragileak eta ekimenak mapatzeko, (2) ekosistema horretan entzute sakoneko prozesu bat gauzatzeko, (3) sortutako informazioa modu kolektiboan interpretatzeko, (4) lehendik dauden proiektuekin zuzenean lotuta dauden maila anitzeko soluzio berriak elkarrekin sortzeko eta diseinatzeko, eta (5) esperimentazio-zorro bat eskalatzeko ahalbidetzen du.
Prozesuaren Ebaluazio Ebolutiboarekin jarraituz, 2024ko maiatzaren 23an, Agirre Lehendakaria Centerrek (ALC) Sierra del Cuerako (Asturias) interpretazio kolektiborako eta ko-sorkuntzarako saioa gidatu zuen,komunitateko narratiba nagusiak kontrastatzeko eta bere beharrei erantzuteko ekimenak elkarrekin sortzeko.
Saioa zentroko talde eragilearen esparruan egin zen, Activizaren laguntza duen proiektuaren bereizgarri den metodologia parte-hartzailea garatzeko figura nagusia baita. Gainera, egoitza-zentroko profesionalek, zentroan bizi diren pertsonek, inguruko hirugarren sektoreko elkarte eta erakundeek, Llanesko udaleko funtzionario publikoek eta ingurunearen garapen komunitarioan esanguratsuak diren beste pertsona batzuek parte hartu zuten, hala nola elkarteetako boluntarioek eta herriarekin konprometitutako pertsonek.
Narratiba nagusiak komunitatearekin kontrastatzea
Zentroaren ikuspegia komunitatetik eta garapen komunitariorako gaitasuna
Saioa entzute-prozesuaren ondorio nagusien kontraste labur batekin hasi zen. Entzute-prozesuan identifikatutako narratibak hainbat topaketatan eztabaidatu dira, eta kontraste horren helburua erakunde eta pertsona berriei prozesuaren berri ematea zen. Entzute sakonak, Ebaluazio Ebolutiboaren prozesuan giltzarri denak, errealitate horri buruz dauden ikuspegi desberdinak pertzepzio-patroien bidez segmentatzea ahalbidetu du, baita azalera-diskurtsotik haratago dauden narratibetan sakontzea ere, diskurtso-sakontasuneko hiru geruza desberdin kontuan hartuta: narratiba publikoa, narratiba ezkutua eta metanarratiba.
I. Barne-narratibak
- Narratiba publikoa: Bertan bizi direnek autonomia eta ongizate handiagoa dute
“Erabakitzeko eta aukeratzeko tartea dute, eta batzuetan proposatzen zaie txango gidatu bat egiteko aukera dagoela, mendira txango bat egiteko aukera”
- Narratiba ezkutua: Prozesuak langileen konpromiso handiagoa sortzen du (aldaketa onartzea)
“Filosofia hori pertsonarengan zentratzen saiatu nintzen beti, pertsona benetan garrantzitsua izan zedin. Nik uste dut hori jendearengan eragina izan zuela, orduan nik uste dut profesional bakoitzaren esku dagoela, eta orain, bada, nik esaten dut bultzada oso garrantzitsua dela ez erortzeko. Beno, orduan pertsona batzuek jauzi bat eman zuten, eta nik ere konpromisoaren zentzuan ikusten dut, ereduarekiko inplikazioaren zentzuan”
- Metanarratiba: Egoitza-zentroak iraganeko begirada batekin ikusten jarraitzen dugu, baina errealitatea aldatu egin da
“Pozez zoratzen, gainera, nire ama egoitza batera inoiz ez eramateko esaten zuen, berak lehengo asiloetan pentsatzen zuelako. Eta tira, agian orain oraindik badago jendea, baina beno, lehen jendeak gurasoak asiloetan sartzen zituen eta ahaztu egiten zituzten. Bera kopla horrekin jarraitzen du. Izan ere, benetan ez da horrela. Nik ez dakit nolakoa izango den beste egoitza batzuetan, baina hemen argi dago ezetz”
II. Komunitatearen narratibak
- Narratiba publikoa: Komunitatea zentroarekin inplikatuta dago
“Jende asko etortzen da, mezetara etortzen dira, gauzak egitera etortzen dira. Bai, bai, jende askok ez du familiarik hemen, baina badator. Eta beste batzuk, egon zirenak eta sendatu egin zirenak. Joan dira, baina etortzen jarraitzen dute. Etortzen jarraitzen dute. Hori lehen gertatzen zen, baina orain mugimendu handiagoa dago, eta proiektuarengatik da”
- Narratiba ezkutua: Komunitateak ere etekina ateratzen dio zentroa irekitzeko prozesuari
“Caritaseko boluntario batek bizitasun eta alaitasun handia ematen zion zentroari. Boluntarioa minbiziak jota gaixotu zen eta bizitza ematen ziolako etortzen jarraitzen zuen. “Ematen duguna baino gehiago jasotzen dugu””
- Metanarratiba: Posada de Llanesen lan komunitarioa egiteko aukera sortzen ari da; herrian partaidetza handia dago
“Orduan nik ez dakit irekitasunagatik den, ikusmenagatik, izan dezakeen begiradagatik. Beno, ba lantaldea, baina egokitzen bada, orduan zer gertatzen da, komunitatean lan egiten duzunean elkarrekiko egokitzapen bat egon behar dela”
Haien beharrei erantzungo dieten ekimenen ko-sorkuntza
Saioaren helburu nagusia testuinguru egokia sortzea izan zen, hainbat eragilek herriaren egoera interpreta zezaten eta dinamika kolektibo berriak sor zitzaten, prozesu hori ikuspegi eta errealitate desberdinetatik egituratu ahal izateko. Horregatik, saioaren bigarren zatiaren helburua aldez aurreko kontrastean sortu ziren erronkei eta aukerei nola erantzun dakiekeen ikustea izan zen. Hainbat lantalderen bidez, ekimen desberdinak proposatu ziren:
Alde batetik, komunitateko eragileen arteko koordinazioa ahalbidetzen duten espazio edo egitura operatiboei buruzkoak; hala nola, mahai komunitarioak edo adinekoen udal-plan bat sortzea, hori guztia prozesu parte-hartzaile batetik eta komunitatea inplikatuz. Funtsezkoa ikusi zen elkarrizketa-guneak egituratzea, administrazio publikoa (kasu honetan, Llanesko Udala), gizarte zibila eta hirugarren sektorea eta sektore pribatua inplikatzeko. Amaitzeko, eztabaida naturaleko guneak aipatu ziren, hala nola saioan bertan sortzen ari zena modu jarraituan eman behar zela.
Bestalde, herriak pertsona edo komunitate bakar gisa eskaintzen dituen jardueretan parte hartzea aukera bat bezala ikusi zen, erakunde bakoitzetik, instituzionalizatuagoa edota isolatuagoa, parte-hartzearen logika gaindituz. Parte-hartzea segmentuen arabera zatitzeari uzteko helburua lortu nahi da (adibidez, adinekoentzako jarduerak, edo adimen- eta garapen-desgaitasuna dutenentzako jarduerak), biztanleria-sektoreen artean harreman gurutzatuak egon daitezkeen testuinguru bat sortuz.
Saioaren ondorioak
Saioak egoitza-zentroen pertzepzio komunitarioa aldatzeko zailtasuna berretsi zuen, oraindik zahar-etxe gisa ikusten direnak, nahiz eta hobekuntza nabarmenak egon diren pertzepzio aldaketan. Hainbat biztanleria-segmenturekin lan egiteko beharra nabarmendu zen, batez ere haurrekin, balio-aldaketa bat sortzeko. Gainera, lurraldeko eragileen arteko lankidetzaren beharra azpimarratu zen, baita komunitatearen parte-hartze zuzena ere, bideratzaile gisa jarduten duten erakundeekin. Hala ere, bi oztopo antzeman ziren: (a) aldaketa horiek epe luzean gertatzen dira eta (b) aldaketa kulturala behar da modu koordinatuan lan egiteko.
Sierra del Cueran egindako jardunaldi honek urrats garrantzitsua markatzen du egoitza-zentroak eraldatzeko prozesuan, “Como en Casa” proiektuaren bidez, zentroetan bizi diren pertsonen ongizatea hobetzeko Matiak eta ALCk hartutako konpromisoa, pertsonak ardatz dituen ikuspegi baten eta gizarteratze komunitario eraginkor baten bidez.
Mugako: Iparraldea eredu
Testua: Iñaki Lekuona, K Aldizkaria-ren 0 alean argitaratua
Argazkiak: Markel Redondo
Ipar Euskal Herriak garrantzi handiko espazio sinbolikoa betetzen du euskal imajinarioan. Hala ere, hegoaldetik begiratuta, ezin ditugu ikusi azken hamarkadetan lurralde kultural eta geografiko honetan bizi izan diren aldaketa handiak. Aldizkari honen ustez, ezinbestekoa da errealitate horri buruzko begirada sakonagoa, kritikoagoa eta eguneratuagoa eraikitzea. Erakunde sozial, kultural eta ekonomiko ugari berrasmatzen ari diren moduan ikasteko aukera emango digun begirada.
Espainiar eta frantziar estatuen arteko mugak ez dira horren zaharrak. Lurralde banaketa XVII. mendean finkatu bazen ere, 1858ra arte ez ziren zehaztu Bidasoatik hasiz eta Pirinioetako beste muturreraino ehunaka zedarri altxatuz. Geroztik muga bada. Edo ez. Mugakoentzat ez da mugarik. Bistan da kontrolak hor direla, bereziki migranteentzat. Bistan da administrazioek bereizketan sakontzen dutela. Baina muga handiena gure barnean eraiki duguna da, dinamika historiko desberdinek bultzatuta, hegoaldean gerra osteko diktadurak, industrializazioak eta honek erakarritako migrazio azkarrak makartutakoa, eta iparraldean bi mundu gerrek zabaldutako jakobinismoan eta kolonialismoan oinarritutako doktrina politiko, ekonomiko eta kultural zentripetoak baldintzatutakoa.
Duela 50 bat urte, hegoaldetik iparralderako begiradak interesa agertzen zuen, modernitatea, arlo guztietan, handik heldu baitzen. Geroztik paisaia politikoa, ekonomikoa eta geografikoa guztiz aldatu dira Bidasoa bi aldeetan. Frantziar Errepublikak periferia guztiekin egin bezala, Ipar Euskal Herria abandonuan utzi du, utzikeria horretan kostaldearen artifizializazioa babestuz turismoa eta bigarren etxebizitzak erosteko gaitasuna duten horien mesedetan.
Egoera horretan agertu zen, 70. hamarkadan, ekintza armatuen bitartez ozenki adierazia izan zen “Herriak bizi behar du!” leloa. Geroztik bestelako ekintzek hartu dute aldarrikapenen lekua eta nahiz eta ez duten tendentzia geldiarazi, biodibertsitate natural zein kulturalaren aldeko hausnarketa arlo guztietan hedatzen lortu dute: jendarte, politika eta instituzio mailan.
Gaur egungo testuinguruan bi dira lurralde honek dituen mehatxuak. Lehena, Estatuaren utzikeria politikoa (deszentralizazioari uko eginez), ekonomikoa (tertziarizazioara kondenatuz) eta kulturala (nortasun folkloriko ustela bultzatuz, euskara eta euskal nortasuna zapaltzen duen bitartean). Bigarrena, Hego Euskal Herriko utzikeria, hori ere arlo guztietan, politikoa, ekonomikoa eta kulturala, salbuespenak salbuespen, izan baitira eta oraindik badirelako benetako kooperazio bultzatzen dituzten hartu-emanak. Hala ere, gailentzen dena hegozentrismoa da; hitz hori asmatu zuenak bazekien zer zioen.
Arrisku horien aitzinean, ordea, Ipar Euskal Herriak bide egin du. Egiten du. Tresnak sortu eta sortzen ari dira lurralde hau berdinamizatzeko: mende erdia jada bete dituen Seaskatik hasiz, Euskal monetaraino, Euskal Irratiak eta bestelako tokiko hedabideak, Euskal Herriko Laborantza Ganbara, EHZ festibala eta beste hainbat ekimen ahantzi gabe. Horiei esker, duela 50 urte jendartearen zati txiki bakarren batek defenditzen zituen aldarrikapenak orain atxikimendu zabala dute maila politikoan ere, besteak beste asmatu berri den instituzio berriaren baitan, Euskal Hirugune Elkarkoaren baitan alegia. Folklorismoaz haratago, Ipar Euskal Herria eraikitze prozesuan den lurralde dinamikoa da, Frantziak historikoki ezarri dituen mugetatik ihesiz, azken urteotan urrundu den Hegoaldeaz hurbil. Dinamikoa bezain hauskorra; izan ere, dinamismo hori mugiarazten duten mehatxuak hor dira beti. Frantziarena uxatzea zaila izango da. Bestea, ustez, errazagoa. Gakoa 1858an altxatutako muga horretan datza. Mugakoentzat ez bada mugarik, egin gaitezen mugako.
K Aldizkaria jaso nahi duzu? Esteka honetan aurkituko duzun formularioa bete besterik ez duzu egin behar.